Macierzanka (Thymus) jest rośliną zaliczaną do jasnotowatych, która występuje na terenie całej Europy, w tym także w Polsce. W skład tej rodziny wchodzi szereg różnych gatunków w tym m. zwyczajna (Thymus pulegioides L.), m. piaskowa (Thymus serpyllum L.) oraz tymianek właściwy (Thymus vulgaris L.). Roślina ta jest nie tylko znana jako wyśmienita przyprawa kuchenna, ale również jako surowiec leczniczy, który sprawdza się w leczeniu rozmaitych dolegliwości. Jakie są najważniejsze właściwości macierzanki i jej zastosowanie?
Jako roślina lecznicza najczęściej stosowana jest macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum L.), która określana jest również jako cząberek, dzięcielnica czy tymianek wąskolistny. Gatunek ten przybył do nas z rejonu Morza Śródziemnego. To wieloletnia, niska, płożąca roślina tworząca gęste darnie dochodzące do 30 cm wysokości o przyjemnym zapachu pędów. Wydaje kwiaty w kolorze różowoliliowym, chociaż czasami białym. Jej owoce przypominają małe orzeszki.
Właściwości
Ziele macierzanki piaskowej (Herba Serpylli) jest rośliną leczniczą, która wykorzystywana jest w ziołolecznictwie od wielu wieków. Znali ją już starożytni – używana była przez medyków z Grecji i Rzymu. Teraz także cieszy się dużym powodzeniem wśród osób, którym zależy na kuracjach zgodnych z naturą.
Zawiera wiele wartościowych składników aktywnych:
- olejek eteryczny – cymen, tymol, cytryl i karwakrol
- flawonoidy – luteolina, diosmetyna, apigenina i skutelareina
- kwasy organiczne – kwas chinowy, kwas kawowy i kwas chlorogenowy
- garbniki
- serpyllina – gorycz
- witaminy, w tym witamina C
- sole mineralne
Ze względu na szeroką gamę wartościowych składników, w tym eteryczny olejek macierzankowy, ziele to pomaga w wielu dolegliwościach, co czyni z niego skuteczny, naturalny lek.
Działanie i zastosowanie
Właściwości macierzanki piaskowej powodują, że roślina ta wykazuje prozdrowotne działanie i pomaga w redukowaniu różnych objawów.
Posiada działanie:
- przeciwzapalne
- wykrztuśne
- odkażające
- uspokajające
- rozgrzewające
- wiatropędne
- moczopędne
- rozkurczowe
- zwiększające wydzielanie soku żołądkowego i żółci
Zastosowanie macierzanki piaskowej w ziołolecznictwie:
- Schorzenia górnych dróg oddechowych – dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu oraz przeciwzapalnemu ziele macierzanki hamuje rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych, które odpowiedzialne są za zapalenia górnych dróg oddechowych, w tym gardła, krtani, migdałków, przy anginie. Działanie wykrztuśne oraz rozkurczające na mięśnie gładkie wspomaga działanie przełyku oraz tchawicy, a także oskrzeli, pomagając w pozbywaniu się zalegającego śluzu. Z tego względu ziele macierzanki jest częstym składnikiem syropów i pastylek na bolące gardło, kaszel.
- Schorzenia układu moczowego – odkażające oraz moczopędne działanie ziela powoduje, że pomaga ono w leczeniu schorzeń układu moczowego, w tym zapalenia pęcherza, zapalenia cewki moczowej.
- Poprawa trawienia – jako że ziele to zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci, pomaga ono również w trawieniu i skutecznie wspiera przemianę materii. Polecane jest przy wystąpieniu nieżytu żołądka i jelit, wzdęciach, nadmiernej ilości wydzielanych gazów, kolkach, które dotyczą także dzieci.
- Zapalenia i rany w jamie ustnej – ze względu na swoje odkażające działanie napary z macierzanki mogą być stosowane do płukania jamy ustnej, na przykład przy pojawieniu się aft, zapaleń dziąseł, zmian ropnych.
- Dolegliwości kobiece – macierzanka piaskowa polecana jest również jako naturalny sposób radzenia sobie z chorobami kobiecymi, w tym między innymi z zapaleniem układu płciowego – zapaleniami bakteryjnymi, grzybiczymi pochwy powodującymi świąd, upławy. Także łagodzi ona bóle menstruacyjne, ponieważ posiada działanie rozkurczające i rozluźniające.
- Detoks organizmu – stosowanie naparów z tego ziela pomaga w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii, dzięki czemu stanowi naturalny detoks dla organizmu.
- Łagodzi ukąszenia owadów – napar stosowany zewnętrznie powoduje zmniejszenie swędzenia po ukąszeniach owadów, na przykład komarów.
- Szybsze gojenie się ran i regeneracja naskórka – dodatkowo, napar może być używany zewnętrznie na rany, otarcia, oparzenia, odmrożenia, aby przyspieszyć gojenie się zmian oraz poprawić regenerację skóry. Płukanki z macierzanki są stosowane także na łupież.
Macierzanka może być używana na wiele sposobów, w tym najczęściej jako napar (herbata) lub jako nalewka.
Przepis na napar z macierzanki:
2 łyżki ziela zalać 2 szklankami wrzącej wody, a następnie odstawić na 20 minut. Przecedzić. Pić kilka razy w ciągu dnia po 100 ml.
Napar z macierzanki może być używany zarówno u osób dorosłych, jak również u dzieci.
Rośliny tej nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią ze względu na brak wystarczających badań w tym kierunku.
Macierzanka a tymianek
Ziele macierzanki piaskowej często jest mylone z tymiankiem ze względu na swój charakterystyczny zapach. Tymianek jest jednak inną odmianą – jest to tak zwana macierzanka tymianek, która nazywana jest także tymiankiem właściwym (Thymus vulgaris L.).
Odmiana piaskowa może być także używana jako roślina przyprawowa, podobnie jak tymianek. Nadaje się ona między innymi do przyprawiania mięs, farszów, sosów czy zup, na przykład rosołu.
Uprawa
Macierzankę piaskową można uprawiać. Nie jest to roślina wymagająca i można zasadzić ją na grządce lub w doniczkach albo skrzynkach.
Wysiew następuje wczesną wiosną. Roślina ta wymaga słonecznego stanowiska oraz lekko kwaśnego podłoża. Jest mrozoodporna. Wyrasta powoli i daje kwiaty dopiero na kolejny rok. Gdy kwiatostany przekwitną, należy je usuwać. Należy pamiętać o tym, by regularnie ją odchwaszczać.
Ziele macierzanki jest zbierane podczas kwitnienia rośliny. Zebrane rośliny suszy w cieniu. Po ususzeniu należy oderwać od niej zdrewniałe łodyżki. Tak przygotowane ziele umieszcza się w szczelnie zamkniętym opakowaniu, z dala od promieniowania słonecznego.
Cena
Ziele macierzanki jest bardzo tanie. Za 50 g suszu ziołowego należy zapłacić najczęściej około 4-10 złotych. Można zakupić go przede wszystkim w sklepach zielarskich i ze zdrową żywnością.
Zatem macierzanka piaskowa jest bardzo dobrym wyborem dla osób, które chciałyby zadbać o swoje zdrowie zgodnie z naturą. To dobroczynnie działające ziele pomaga w wielu dolegliwościach – od tych dotykających układu oddechowego, przez problemy trawienne oraz zapalenia dróg moczowych, a skończywszy na dolegliwościach kobiecych. Systematyczne picie herbaty z macierzanki to sposób na zredukowanie wielu nieprzyjemnych objawów!
