Nostrzyk żółty, określany także jak nostrzyk lekarski (Melilotus officinalis), jest rośliną posiadającą wiele zastosowań w medycynie naturalnej. Dziś zioło to używane jest jednak rzadziej, ponieważ odkryto, że stosowane wewnętrznie w większych dawkach działa toksycznie i może prowadzić do krwotoków i do uszkodzenia wątroby i nerek. Nostrzyk pomaga na różne dolegliwości – rozszerza naczynia krwionośne, zmniejsza stany zapalne skóry, w tym ropnie, rany, obrzęki. Także może pomóc w pozbyciu się bólu gardła czy zapalenia spojówek. Co warto wiedzieć na temat tej wszechstronnej rośliny?
Zaliczane do bobowatych nostrzyki to rośliny występujące pierwotnie w Azji i Europie, ale obecnie spotykane w wielu krajach świata – nawet na Arktyce. W Polsce rosną głównie na nizinach i w niższych patiach gór. Nostrzyka żółtego można rozpoznać po prostej, dochodzącej do 1 m łodydze z drobnymi listkami i kwiatami o kolorze żółtym tworzącymi groniaste, zwężające się ku górze kwiatostany.
Nostrzyk ma szerokie zastosowanie. Jest uprawiany jako pasza dla zwierząt, używany jako nawóz zielony, również jest rośliną miododajną. Ponadto od wielu lat nostrzyk żółty jest też stosowany w ziołolecznictwie. Jakie są główne właściwości i zastosowanie rośliny?
Właściwości
Ziele nostrzyka żółtego (meliloti herba) ma właściwości lecznicze. Stosowane są nadziemne pędy rośliny, całe albo rozdrobnione, które poddawane są procesowi suszenia w suchym, ciepłym miejscu.
W zielu nostrzyka znajduje się szeroka gama roślinnych substancji aktywnych, które odpowiadają za jego prozdrowotne działanie.
Nostrzyk leczniczy zawiera między innymi:
garbniki
flawonoidy
kumarynę
kwasy – kumarynowy, alantoinowy, melilotowy
alantoinę
śluzy
Najważniejszymi składnikami aktywnymi są flawonoidy oraz alantoina, które odpowiadają za jego skuteczne działanie lecznicze.
Flawonoidy jako bogata gama substancji wykazują działanie antyoksydacyjne, czyli zmniejszają aktywność wolnych rodników. Dzięki temu wspierają procesy na poziomie komórkowym – zapobiegają niszczeniu DNA komórek, ich starzeniu.
Alantoina wykazuje z kolei właściwości łagodzące. To substancja, która wchodzi w skład wielu kosmetyków pielęgnacyjnych. Zmniejsza podrażnienia, przyspiesza regenerację skóry, nawilża ją.
Działanie i zastosowanie
W ziołolecznictwie nostrzyk żółty używany jest zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, aby wspierać kompleksowo stan zdrowia – redukować dolegliwości i działać profilaktycznie.
Prowadzone nad nim badania wykazały jednak, że wtedy, gdy stosowany jest wewnętrznie w formie naparów, może przyczyniać się do powstawania krwotoków i uszkodzeń wątroby i nerek. Najczęściej w niewielkich dawkach wchodzi w skład preparatów złożonych. Z kolei napary z nostrzyka powinny być używane w małych ilościach.
Działanie nostrzyka leczniczego:
przeciwzapalne
łagodzące
regenerujące
rozkurczające naczynia krwionośne
rozluźniające mięśnie gładkie
Zastosowanie wewnętrzne
Nostrzyk żółty wykorzystywany wewnętrznie przeznaczony jest głównie do redukcji dolegliwości związanych z nieprawidłowym krążeniem krwi, ale również zmniejsza stany zapalne. Ze względu na działanie rozkurczające, rozszerzające naczynia krwionośne zmniejsza ryzyko zawałów serca i udarów mózgu.
Stosowanie ziela nostrzyka może redukować dolegliwości jak:
przewlekła niewydolność żylna
zakrzepowe zapalenie żył
zespół pozakrzepowy
żylaki
uczucie ciężkości nóg
skurcze mięśni łydek
obrzęki limfatyczne
hemoroidy
reumatyzm
migreny
nerwobóle
Ponadto używany jest on do leczenia chorób gardła oraz zapalenia spojówek i brzegu powiek – stosuje się płukanki. Wspomaga też pracę układu pokarmowego, ponieważ wykazuje działanie żółciopędne i rozkurczające – redukuje bóle, poprawia procesy trawienne.
Zastosowanie zewnętrzne
Aktualnie ziele nostrzyka żółtego rekomendowane jest do użycia zewnętrznego. Także w tym obszarze wykazuje on silne działanie. Wspomaga regenerację skóry, łagodzi dolegliwości wynikające z urazów, schorzeń dermatologicznych.
Miejscowo nostrzyk leczniczy stosowany jest na:
wrzody
czyraki
owrzodzenia
trudno gojące się rany
trądzik
zapalenia skóry
W powyższych celach stosuje się napary do miejscowego przemywania skóry, a także okłady z nostrzyka – określane są one jako emplastrum meliloti, czyli plaster nostrzykowy.
Ostrzeżenia
Należy pamiętać o tym, że stosowanie nostrzyka żółtego w formie naparów w nadmiernej ilości może przyczynić się do pojawienia poważnych dolegliwości – krwawienia wewnętrznego, niewydolności nerek i wątroby. Jego przetwory można stosować wewnętrznie jedynie w niewielkich dawkach oraz w krótkich okresach.
Nostrzyka leczniczego należy stosować ostrożnie zwłaszcza u osób z zaburzeniami czynności nerek i wątroby, stosujących leki rozrzedzające krew, w tym aspirynę, ze skłonnościami do występowania skaz krwotocznych.
Uprawa
Nostrzyk lekarski nie jest wymagającą rośliną pod względem uprawowym. Wymaga on odchwaszczonej gleby, nawadniania we wczesnej fazie rozwoju, a także nawożenia na glebach ubogich.
Wysiewany jest najczęściej wczesną wiosną. Kwitnie w połowie czerwca przez okres ponad miesiąca – wtedy często odwiedzany jest przez pszczoły. W przypadku wykorzystania nostrzyka jako pasza zbiór prowadzony jest głównie pod koniec sierpnia i z początkiem września. Stosowany jest także jako poplon.
Cena
Za ziele nostrzyka żółtego trzeba zapłacić najczęściej około 5-8 złotych za opakowanie 50 g. Susz ziołowy jest od razu gotowy do zastosowania – należy zaparzyć go zgodnie z instrukcją na opakowaniu.
Podsumowanie
Nostrzyk żółty, określany również jako nostrzyk lekarski, może być skutecznym wsparciem w wielu dolegliwościach.
Stosowany wewnętrznie wspomaga leczenie i profilaktykę schorzeń związanych z krzepliwością krwi – zakrzepice, zastoje limfatyczne, żylaki, hemoroidy. Z kolei używany zewnętrznie przyspiesza procesy regeneracji tkanek – wspomaga gojenie ran, owrzodzeń, ropni, a także trądziku. Należy jednak używać go ostrożnie – napary z nostrzyka mogą być toksyczne, gdy stosowane są wewnętrznie w dużych dawkach.
