Trawa cytrynowa, a dokładnie cytronela lub palczatka cytrynowa (Cymbopogon citratus) jest rośliną znaną przede wszystkim w krajach śródziemnomorskich, w Azji oraz w Ameryce Południowej. Stosowana jest zarówno w kuchniach wielu krajów świata, jak również jako surowiec leczniczy. Zawiera duże ilości związku określanego jako cytral, który jest składnikiem olejku eterycznego z trawy cytrynowej – olejku lemongrasowego. Zachwyca swoim świeżym, cytrynowym aromatem. Jakie są najważniejsze właściwości trawy cytrynowej? Jak można ją stosować?
Palczatka cytrynowa to roślina zaliczana do wiechlinowatych. Tworzy rozłożyste kłosy, które ustawione są palczasto na szczycie źdźbła. Rośnie w kępach, które mogą dochodzić nawet do 3 metrów wysokości. Jej liście posiadają zaostrzone końce i brzegi. Wydaje drobne kwiatki o kolorze zielono-czerwonym. Trawa najlepiej rozwija się w gorącym klimacie.
Właściwości
Trawa cytrynowa posiada wiele prozdrowotnych właściwości, które wynikają z cennych składników, które składają się na tę roślinę.
Źdźbła trawy cytrynowej zawierają:
- polifenole o właściwościach przeciwutleniających
- składniki olejków eterycznych – cytral, mircen, geraniol, nerol, alfa-terpineol
- sole mineralne, w tym potas, mangan, żelazo
- witaminy, w tym witaminy A, C, witaminy z grupy B
Najcenniejszym składnikiem palczatki cytrynowej jest cytral – to składnik jej olejku eterycznego określanego jako olejek lemongrasowy. Jest on używany w przemyśle perfumeryjnym, kosmetycznym, ale również w medycynie.
Cytral zaliczany jest do aldehydów i posiada zapach przypominający cytrynę. Badania prowadzone nad cytralem są bardzo obiecujące – związek ten posiada potencjalne właściwości przeciwnowotworowe, ponieważ może powodować apoptozę (śmierć) komórek nowotworowych linii hematopoetycznych, czyli nowotworów układu krwiotwórczego, w tym białaczki.
Właśnie dlatego najcenniejsze właściwości posiada olejek lemongrasowy pozyskiwany z trawy cytrynowej. To on od wielu wieków używany jest w medycynie naturalnej jako remedium na wiele dolegliwości.
Zastosowanie
Trawa cytrynowa świeża i suszona oraz powstający z niej olejek lemongrasowy posiadają wszechstronne działanie profilaktyczne oraz lecznicze w różnych dolegliwościach.
Zmniejsza niestrawność i inne problemy trawienne
Palczatkę cytrynową można używać w celu zmniejszenia dolegliwości układu pokarmowego. Redukuje ona niestrawność, przywraca apetyt.
Posiada działanie antyoksydacyjne
Ze względu na zawartość substancji o działaniu antyoksydacyjnym trawa cytrynowa zmniejsza stres oksydacyjny, który wywołany jest przez wolne rodniki. Są one jedną z przyczyn chorób cywilizacyjnych, między innymi chorób serca i układu nerwowego, nowotworów. Także sprzyjają szybszemu starzeniu się komórek. Dzięki temu palczatka cytrynowa pomaga zachować witalność na wiele lat.
Wykazuje działanie odkażające
Hamuje rozwój drobnoustrojów, w tym grzybów, pierwotniaków, a także wybranych bakterii.
Korzystnie wpływa na pamięć
Olejek eteryczny w trawie cytrynowej wykazuje korzystne działanie na układ nerwowy. Wzmaga koncentrację, poprawia zapamiętywanie. Również wykazuje działanie przeciwdepresyjne i poprawia samopoczucie.
Reguluje poziom cholesterolu i glukozy we krwi
Udowodniono także, że cytronela pozwala na zmniejszenie poziomu cholesterolu oraz glukozy we krwi. Takie działanie powoduje, że jest ona rekomendowana dla osób zagrożonych chorobami serca oraz cukrzycą typu 2.
Odstrasza owady
Olejek z trawy cytrynowej ze względu na swój intensywny aromat posiada zdolności do odstraszania owadów, w tym komarów, meszków.
Aromaterapia
Olejek lemongrasowy nadaje się do aromatyzowania pomieszczeń w kominku, nawilżaczu powietrza.
Pielęgnacja skóry
Palczatka cytrynowa stanowi także cenny składnik kosmetyczny, który zmniejsza wydzielanie sebum oraz posiada działanie odkażające, a dzięki temu pielęgnuje skórę trądzikową. Redukuje też problem łupieżu. Często dodawana jest do dezodorantów – zmniejsza namnażanie się bakterii bytujących w pocie i pięknie pachnie.
Susz z trawy cytrynowej można dodawać do kąpieli, natomiast olejek eteryczny do kosmetyków do masażu.
Trawa cytrynowa w kuchniach świata
Z trawy cytrynowej oraz jego olejku przygotowuje się napoje i zupy. Najczęściej jest ona używana w Azji południowo-wschodniej, a także w Ameryce Południowej.
Z tego składnika powstaje zupa Tom-yum bardzo znana w Tajlandii. Posiada charakterystyczny ostro-kwaśny smak. Również dodaje się go do herbat lub przygotowuje się z niego samodzielny napar. Z kolei w Peru palczatka cytrynowa używana jest do produkcji napoju Inca Kola. W Brazylii dodawana jest do napojów yerba mate.
Przeciwwskazania
Cytronela nie posiada specjalnych przeciwwskazań. Może być używana przez kobiety w ciąży i karmiące w formie suszu lub jako przyprawa. Odradza się jednak stosowanie wtedy olejku eterycznego lemongrasowego.
Roślina i jej olejek mogą powodować pojawienie się nadwrażliwości – należy je wtedy odstawić.
Przepisy
Z trawy cytrynowej można przygotować wiele wyśmienitych napojów i posiłków popularnych w kuchniach świata.
Napój z trawy cytrynowej i imbiru
Do przygotowania potrzebne są:
- trawa cytrynowa
- korzeń imbiru
- cytryna
- miód
- kostki lodu
Trawę cytrynową należy posiekać, a imbir zetrzeć na tarce. Następnie składniki zalać połową szklanki gorącej wody i zaparzać przez 5 minut. Potem odcedzić, dodać zimną wodę, kostki lodu, sok z połowy cytryny oraz miód.
Roślinę można kupić też jako przyprawę w formie suszu. Stosowana jest ona głównie w kuchni azjatyckiej, w tym do potraw tajskich, indyjskich, na przykład do marynat do dań mięsnych, owoców morza, do curry.
Cena
W sprzedaży można znaleźć przede wszystkim trawę cytrynową suszoną i mieloną. Za małe opakowanie zawierające 100 g składnika należy zapłacić najczęściej około 10 złotych.
Świeży składnik niekiedy dostępny jest w sklepach z żywnością orientalną.
Uprawa
Naturalnie palczatka cytrynowa występuje w krajach o sprzyjającym jej, gorącym klimacie, między innymi w południowo-wschodniej Azji, w krajach basenu Morza Śródziemnego, a także w Ameryce Południowej.
Trawa cytrynowa może być uprawiana w Polsce. Najlepiej rośnie w doniczkach – można wtedy przechowywać ją w domu na czas jesiennych i zimowych chłodów.
Wysiew z nasion należy wykonać wczesną wiosną do naczyń z ziemią i nawozem. Podłoże wymaga systematycznego nawadniania. Doniczki powinny być ustawione w ciepłym miejscu – co najmniej 20 stopni Celsjusza. Trawa może być wysadzona na rabaty lub ustawiona w donicach na zewnątrz po 15 maja, gdy temperatury idą w górę. Palczatka wymaga systematycznego podlewania i nawożenia.
Trawa cytrynowa stanowi zatem ciekawy dodatek kulinarny, ale również zasługuje na uwagę ze względu na swoje właściwości prozdrowotne.