Niedobory witaminy D3, czyli cholekalcyferolu dotykają wielu osób i mogą przyczyniać się do pojawienia szeregu niekorzystnych objawów ze strony układu kostnego, nerwowego, mięśniowego, immunologicznego oraz układu krążenia. W organizmie człowieka związek ten tradycyjnie uznawany jest za witaminę, ale spełnia ona rolę prohormonu, z którego powstaje aktywna forma – kalcytriol, czyli 1,25-dihydroksycholekalcyferol. Jaka jest biologiczna rola witaminy D3? W jaki sposób można zbadać jej poziom? Jak ją suplementować, aby zapobiegać powstawaniu niedoborów?
Właściwości
Witamina D3, która nazywana jest także witaminą słońca, jest bardzo istotnym związkiem regulującym szereg procesów zachodzących w organizmie człowieka.
Witamina ta jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego UVB, gdzie powstaje jej nieaktywna forma, czyli cholekalcyferol 25(OH)D, z której następnie tworzy się kalcytriol, czyli 1,25-dihydroksycholekalcyferol, inaczej 1,25(OH)2D. Aby uzyskała ona swoją aktywną formę, jest przetwarzana w wątrobie. Co ważne, produkcja tej witaminy zachodzi tylko wtedy, gdy organizm posiada takie zapotrzebowanie.
Także witamina D3 może być dostarczana do organizmu człowieka wraz z pożywieniem oraz odpowiednimi suplementami diety.
Działanie witaminy D w organizmie człowieka:
- reguluje gospodarkę wapniową i fosforanową
- uczestniczy w procesach mineralizacji kości i zębów
- wspiera odporność organizmu
- bierze udział w różnicowaniu komórek
Dzięki witaminie D prawidłowo działa cały organizm, wobec tego jej niedobory mogą przyczyniać się do pojawiania się niekorzystnych objawów już od najmłodszych lat.
Układ kostny
D3 to witamina bardzo ważna dla metabolizmu kości. Wspomaga ich prawidłową mineralizację, a dzięki temu powoduje, że są mocne i odporne na złamania. Dodatkowo, witamina ta wspiera prawidłową budowę zębów i pomaga w zwalczaniu próchnicy przez układ odpornościowy.
Układ odpornościowy
Wykazuje działanie poprawiające odporność, a także przeciwbakteryjne. Niektóre badania potwierdzają, że może ona zmniejszać ryzyko zachorowań na przeziębienia, grypy. Działanie D3 powoduje także zmniejszenie ryzyka tworzenia się komórek nowotworowych.
Układ krążenia
Witamina D pomaga w prawidłowej pracy serca, w tym między innymi w przypadku wystąpienia przewlekłej niewydolności serca.
Układ mięśniowy
Witamina D3 również posiada duże znaczenie dla prawidłowej pracy układu mięśniowego. Zapobiega pojawianiu się bólów mięśniowych i wspiera poprawną pracę mięśni, w szczególności u osób stosujących statyny (leki zażywane przy nadmiarze cholesterolu, miażdżycy).
Układ nerwowy
Badania udowodniły także związek pomiędzy poziomem witaminy D3 oraz działaniem układu nerwowego. Zapobiega ona problemom ze snem, a u ciężarnych kobiet redukuje ryzyko urodzenia dziecka z autyzmem. Pojawiają się także doniesienia na temat związku niskiego poziomu witaminy D3 z chorobą Parkinsona oraz ze stwardnieniem rozsianym.
Metabolizm
Właściwy poziom witaminy D3 we krwi pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu cukru, co ma duże znaczenie dla osób z cukrzycą.
Objawy niedoboru i nadmiaru
Największym problemem jest niedobór witaminy D3, co bardzo często zdarza się również w regionie, w którym znajduje się Polska. Ma to związek z niewystarczającym nasłonecznieniem oraz dość długimi zimami. Niedobory nasilają się przy niewystarczającej ilości witaminy D w diecie.
Główne objawy niedoboru witaminy D3:
- krzywica u dzieci i młodzieży
- rozmiękanie kości i osteoporoza u osób dorosłych
- zwyrodnienia, skrzywienia układu kostnego
- osłabienie zębów, w tym częsta próchnica
- niepoprawne działanie układu nerwowego i mięśniowego
- osłabienie organizmu przez jego obniżoną odporność
- zwiększone ryzyko pojawienia się chorób autoimmunologicznych, w tym cukrzycy typu I, choroby Leśniowskiego-Crohna, a także choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego
Zasadniczo, przedawkowanie witaminy D nie jest możliwe, ponieważ jej nadmiar rozkładany jest przez promieniowanie UV w skórze.
Nie należy jednak przekraczać zalecanych dawek spożycia tej witaminy w postaci suplementów diety. Przy bardzo dużych dawkach mogą pojawić się wymioty, nudności, zaparcia, osłabienie, częste oddawanie moczu, bóle głowy, swędząca skóra. Także notuje się większe ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych oraz innych złogów wapniowych.
Normy i badanie
Obecnie istnieje możliwość zbadania poziomu witaminy D3. W tym celu wykonuje się proste i szybkie badanie krwi pobranej od pacjenta.
Aktualnie można wykonać je w większości laboratoriów analitycznych za opłatą. Badanie nie wymaga odstawiania przyjmowanej obecnie witaminy D3 w formie suplementów. Nie musi być wykonywane na czczo. Jego wykonanie to zwykle koszt 50-110 złotych.
Normy dla witaminy D3:
- 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l) – prawidłowe stężenie u osób dorosłych
Wartości poniżej 30 ng/ml uznawane są za stan niedoboru witaminy D3, przy czym poniżej 10 ng/ml to już ciężki niedobór. Stężenie powyżej 150 ng/ml jest uznawane za toksyczne.
Dawkowanie
Witamina D3 może być dostarczana do organizmu na kilka sposobów:
- ekspozycja na słońce
- dieta
- suplementy diety
Wystarczy około 15 minut pobytu na słońcu, by organizm mógł wyprodukować wystarczającą ilość witaminy D3 na kilka dni. Nie zawsze jednak jest to możliwe, więc warto pamiętać o właściwej diecie i suplementach diety.
Głównym źródłami witaminy D3 są ryby – łosoś, tuńczyk, dorsz, makrela, węgorz, sardynki, a także tran. Także związek ten zawierają ser, żółtko jaj, niektóre grzyby, wątroba. Witaminą D wzbogaca się także określone produkty, na przykład margaryny, płatki śniadaniowe.
Witaminę D3 można także suplementować, czyli dostarczać ją do organizmu w postaci suplementów diety – tabletek, kapsułek, płynów. Przy braku niedoborów zaleca się dawki profilaktyczne, natomiast przy wystąpieniu niedoborów wyższe dawki lecznicze.
Profilaktyka:
- dzieci od 4. tygodnia życia do 2-3. roku życia – 500 j.m. (jednostek) na dobę, a u wcześniaków 1000 j.m.
- dorośli 500-1000 j.m. dziennie
Leczenie:
- dzieci od 4. tygodnia życia do 18. roku życia – 3000-10000 j.m. dziennie przez okres 4-6 tygodni
- krzywica, rozmiękczenie kości – 1000-5000 j.m. dziennie
- osteoporoza – 1000-3000 j.m. dziennie
- niedoczynność przytarczyc i rzekoma niedoczynność przytarczyc – 10000-20000 j.m. na dobę
Przy wysokich dawkach należy systematycznie kontrolować poziom wapnia we krwi.
Cena
Za suplementy diety zawierające witaminę D3 należy zapłacić od około 10 do 60 złotych w zależności od ich formy oraz dawki. Wybrane suplementy zawierają dodatkowe składniki, na przykład witaminy A, E i K.
Przykładowo, witamina D3 jako 100 kapsułek zawierających dawkę 4000 j.m. wraz z witaminą K2 to wydatek około 15-30 złotych. Krople z tą samą dawką to koszt 40-50 złotych.
Opinie
Wśród osób stosujących suplementację witamina D3 posiada bardzo dobre opinie. Zażywające ją osoby wskazują, że czują się lepiej, mają wyższą odporność, więc rzadziej zapadają na różne schorzenia. Dzięki niej można także dbać o zmniejszenie ryzyka osteoporozy, które rośnie u kobiet po okresie menopauzy.
Warto zatem dodatkowo zażywać witaminę D, ponieważ u większości osób pojawiają się jej niedobory.
