Sok z czarnego bzu – właściwości, dawkowanie i przepis
Sok z czarnego bzu jest źródłem wielu cennych składników aktywnych wpływających pozytywnie na zdrowie. Zawiera wiele przeciwutleniaczy, witaminy i minerałów. Polecany jest tradycyjnie na poprawę odporności, dlatego warto pić go w okresie zwiększonej zachorowalności na grypę i przeziębienia. Obecnie w sprzedaży można znaleźć gotowy sok przygotowywany z czarnego bzu, jednak można także przyszykować go samodzielnie. Sprawdź najważniejsze informacje dotyczące czarnego bzu i wartościowego soku, jaki z niego powstaje!
Biologia
Czarny bez, określany także jako dziki bez czarny (Sambucus nigra L.) jest rośliną wchodzącą do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Pospolicie występuje w Polsce i stosowany jest od wielu wieków jako roślina lecznicza, jadalna, kosmetyczna oraz dekoracyjna.
Bez czarny ma postać krzewu dorastającego do około 10 metrów. Wydaje białe kwiaty zebrane w baldachogrona, które następnie zmieniają się w fioletowo-czarne owoce w formie małych kuleczek o jajowatym kształcie. Pędy, liście i owoce krzewu mają nieprzyjemny zapach.
Z czarnym bzem można spotkać się głównie w zaroślach, lasach liściastych, na terenach zalewowych. Również rośnie przy polach, na opuszczonych terenach przemysłowych, osiedlach, a ponadto w ogrodach.
Inne nazwy czarnego bzu: bez lekarski, bzowina, bzina, bez apteczny, bez pospolity, bez dziki, hyćka, hyczka, kaszka, gołębia pokrzywa, holunder.
Właściwości
Czarny bez jest składnikiem wielu prozdrowotnych preparatów, między innymi przygotowuje się z niego sok, syrop, susz do parzenia naparów, a także suplementy w formie kapsułek.
Składniki aktywne
W czarnym bzie znajduje się wiele wartościowych składników, które powodują, że krzew ten używany jest tak często w naturalnym ziołolecznictwie. Zastosowanie mają głównie jego kwiaty oraz owoce, które zawierają najwięcej cennych związków aktywnych.
Składniki aktywne w czarnym bzie:
Flawonoidy – w tym rutyna, kwercetyna, oraz kwas chlorogenowy
Kwasy organiczne – kwas alfa-linolenowy i kwas linolowy
Antocyjany – w tym szkodliwe cyjanidyny, które znajdują się głównie w niedojrzałych owocach
Witaminy i minerały – duża ilość witaminy C, karotenoidów, wapń, fosfor, żelazo
Białka lektyny
Garbniki
Pektyny
Cukry
Olejki eteryczne
Uwaga! Wszystkie części czarnego bzu zawierają silnie trujące związki – glikozydy cyjanogenne (cyjanidyny), a dokładnie są to sambunigryna i sambucyna. W dużych ilościach znajdują się one w niedojrzałych owocach, które nie zostały przetworzone przez obróbkę cieplną.
Zatrucie czarnym bzem daje objawy ze strony układu pokarmowego – wymioty, nudności, biegunkę, bóle i zawroty głowy, przyspieszony oddech i tętno. Konieczne jest wtedy udanie się do lekarza i wykonanie płukania żołądka.
Czarny bez stosowany jest na wiele sposobów – jedną z najczęściej wybieranych jest sok z czarnego bzu, który tłoczony jest z jego owoców (Fructus Sambuci).
Sok z czarnego bzu jest wyjątkową „bombą witaminową”, ponieważ zawiera on bardzo duże ilości witaminy C, a także przeciwutleniaczy, czyli antyoksydantów. Dzięki temu naturalnie wspomaga organizm człowieka – ma działanie profilaktyczne i lecznicze.
Co ciekawe, sok tłoczony z owoców czarnego bzu ze względu na swój kolor był w przeszłości stosowany do farbowania rzęs i brwi oraz tkanin.
Sok z czarnego bzu – właściwości prozdrowotne:
antyoksydacyjne
przeciwzapalne
przeciwgorączkowe
immunomodulujące
wykrztuśne
wspierające krążenie
wspomagające układ nerwowy
oczyszczające
Ponadto sok z owoców czarnego bzu wspiera prawidłową kondycję kości, chrząstek, stawów, zębów, skóry i dziąseł ze względu na dużą ilość witaminy C.
Działanie i zastosowanie
Wskazania do stosowania soku z czarnego bzu:
Obniżona odporność
Zawarte w soku z owoców czarnego bzu składniki aktywne jak witamina C i przeciwzapalne antyoksydanty naturalnie wspomagają pracę układu odpornościowego. Dzięki temu możliwe jest zredukowanie ryzyka zachorowania na infekcje, w szczególności infekcje sezonowe. Ponadto picie soku z czarnego bzu wskazane jest u osób z dysfunkcją układu immunologicznego.
Przeziębienie i grypa
Stosowanie soku z czarnego bzu dodawanego do herbaty jest receptą na poprawę samopoczucia w trakcie przeziębienia i grypy. Taki napój ma właściwości rozgrzewające, wspomaga pracę układu oddechowego, pomagając w jego oczyszczaniu z zalegającej flegmy. Ponadto łagodzi stany gorączkowe.
Choroby układu krążenia
Cenne substancje znajdujące się w soku z czarnego bzu, w tym witamina C i rutyna, pomagają w pracy układu krążeniowego. Wspomagają naczynia krwionośne, dzięki czemu redukują dolegliwości krążeniowe, między innymi związane z pękaniem naczynek, które tworzą „pajączki”.
Osłabione kości, chrząstki i stawy
Witamina C zawarta w soku z czarnego bzu wspomaga produkcję kolagenu, który ma duże znaczenie dla prawidłowego działania chrząstek i stawów. Ponadto wskazany jest on u osób zagrożonych osteoporozą, ponieważ poprawia stan tkanki kostnej.
Niedoskonałości skórne
Ze względu na cenne składniki aktywne sok z owoców czarnego bzu pomaga także w poprawie kondycji cery. Wspiera jej oczyszczanie i zmniejsza ilość niedoskonałości.
Dawkowanie i stosowanie
Sok z czarnego bzu zaleca się stosować w ilości 25 mililitrów dwa razy dziennie. Dawkowanie u dzieci jest niższe – zaleca się stosowanie 5 ml soku 2 razy w ciągu dnia.
Najlepiej pić sok przed posiłkiem samodzielnie lub z innym napojem, na przykład z herbatą.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Soku z owoców czarnego bzu nie zaleca się stosować u kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Najlepiej skonsultować jego picie z lekarzem prowadzącym.
Picie zbyt dużej ilości soku może powodować pojawienie się skutków ubocznych w postaci dolegliwości żołądkowych i jelitowych.
Przepis
W sklepach można kupić gotowy sok z czarnego bzu, lecz można także przygotować go samodzielnie. Należy pamiętać, by wybierać do niego tylko owoce dojrzałe, najlepiej z krzewów rosnących z dala od dróg.
Do wykonania soku można przygotować sokownik (wyciskarkę do soków) albo garnek, w którym gotuje się składniki na wolnym ogniu przez 30 minut, a następnie przecedza.
Składniki na sok z owoców czarnego bzu:
Owoce czarnego bzu
Cukier – 250 gramów na 1 litr soku
Dodatki – według uznania, na przykład sok z cytryny, cynamon, miód
Sok można wypić od razu lub przelać do wyparzonych butelek lub słoików i pasteryzować przez 15 minut. Przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu.
Cena
Za butelkę soku z czarnego bzu o pojemności 500 ml należy zapłacić około 12-15 złotych.
Sok z bzu czarnego można kupić w wielu sklepach, między innymi w aptekach, sklepach z ziołami, zdrową żywnością, a także w marketach.
