Kurkuma, inaczej ostryż jest rośliną, która wchodzi w skład rodziny imbirowatych. Wywodzi się z Indii, ale obecnie jest uprawiana w wielu krajach azjatyckich. Kojarzona jest przede wszystkim jako składnik przyprawy curry, która jest podstawą kuchni indyjskiej. Liczne badania nad kurkumą potwierdzają jednak, że jest ona także cennym składnikiem medycznym, który może być używany w leczeniu wielu dolegliwości. Jakie są najważniejsze właściwości kurkumy? Jak można ją stosować, by przyniosła najwięcej korzyści?
Do rodziny roślin określanych jako ostryż, szafranica, żółcień oraz kurkuma zalicza się ponad setkę gatunków. Wśród nich najszersze zastosowanie posiada ostryż długi (Curcuma longa L.), który nazywany jest również szafranem indyjskim czy ostryżem Zohary. Ten gatunek kurkumy dorasta do około 1 metra i posiada podłużne kłącza z efektownymi kwiatami przypominającymi duży kłos. Jej kłącze po poddaniu procesowi suszenia oraz mielenia daje proszek o intensywnie żółtopomarańczowym kolorze, za który odpowiedzialna jest zawarta w nim kurkumina.
Właściwości
Stosowana w Azji już od wieków kurkuma jest bardzo popularną przyprawą, lecz również znalazła tam zastosowanie jako surowiec leczniczy w medycynie naturalnej. Ze względu na liczne składniki aktywne wykazuje ona działanie prozdrowotne i pomaga w redukcji wielu dolegliwości.
W skład kurkumy wchodzą:
- kurkuminoidy, w tym kurkumina oraz kwas ferulowy
- minerały – wapń, magnez, żelazo
- olejki eteryczne
- polisacharydy
- antyoksydanty
- błonnik
Kurkuma wspomaga wydzielanie soku żołądkowego oraz soku trzustkowego. Zwiększa też wydzielanie żółci. Działa bakteriobójczo oraz przeciwzapalnie w przewodzie pokarmowym. Ma działanie rozkurczające mięśnie gładkie znajdujące się w drogach żółciowych.
Na szczególną uwagę zasługuje zawarta w ostryżu kurkumina, która jest naturalnym barwnikiem o kolorze żółtopomarańczowym. Pozyskiwana jest ona przez ekstrakcję kłączy ostryżu długiego. Prowadzone nad nią badania wykazały, że posiada ona potencjał przeciwnowotworowy, dlatego często mówi się o niej jako o naturalnym leku na raka. Wykazuje także działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.
Oprócz tych właściwości ostryż długi ma także szereg innych zalet, które powodują, że jest on coraz częściej używany poza Azją nie tylko jako przyprawa, ale też jako naturalny lek i suplement diety.
Działanie i zastosowanie
Roślina Curcuma longa L. posiada wszechstronne działanie, dlatego też jest ona stosowana w wielu celach.
Kurkuma jest używana jako:
- roślina lecznicza
- roślina przyprawowa
- roślina kosmetyczna
- roślina ozdobna
Warto skupić się przede wszystkim na jej działaniu leczniczym, ponieważ wzbudza ono duże zainteresowanie. W celach leczniczych stosuje się kłącze ostryżu długiego (Curcumae longae rhizoma) poddawane gotowaniu i suszeniu.
W krajach azjatyckich uważa się, że stosowanie ostryżu długiego pomaga w zapobieganiu nowotworom, w szczególności układu pokarmowego. Alkoholowe wyciągi z tej rośliny używane są tam również w celu redukcji dolegliwości trawiennych.
Działanie kurkumy:
- Wspomaganie wątroby – przyprawa ta może być używana przy niewydolności wątroby, która związana jest także z jej stanami zapalnymi.
- Dolegliwości pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych – stosowanie kurkumy polecane jest przy niewystarczającej produkcji żółci, pooperacyjnym zastoju żółci, żółtaczce mechanicznej, stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego. Jej stosowanie warto skonsultować z lekarzem.
- Niedostateczne wydzielanie soków trawiennych – aktywuje wydzielanie soków trawiennych, a także pomaga w prawidłowym trawieniu, redukując ryzyko niestrawności.
- Problemy trawienne – ostryż długi stosowany jest w redukowaniu dolegliwości trawiennych – uczucia pełności, zaparć oraz wzdęć. Dodawanie go do potraw pomaga w ich zredukowaniu.
- Działanie przeciwzapalne – przypisywane kurkumie zdolności do redukcji zapaleń pomagają w leczeniu różnych dolegliwości.
- Działanie przeciwutleniające – ze względu na obecność kurkuminy oraz innych przeciwutleniaczy redukuje powstawanie wolnych rodników, które odpowiedzialne są za stres oksydacyjny i szybsze starzenie się komórek. Dzięki temu posiada też potencjał antynowotworowy.
- Dolegliwości sercowo-naczyniowe – zawarta w kurkumie kurkumina pomaga też w normowaniu ciśnienia krwi, redukuje poziom cholesterolu, a tym samym chroni serce oraz układ naczyniowy.
- Choroby neurodegradacyjne – pojawiają się doniesienia, że ostryż długi może zapobiegać rozwojowi demencji oraz choroby Alzheimera, a także posiada pozytywny wpływ na mózg. Może też pomagać w redukowaniu depresji oraz lęków przez aktywację wydzielania hormonów dopaminy i serotoniny.
Przeciwwskazania
Przyprawy z kurkumą oraz suplementy diety z tym związkiem nie powinny być używane przy wystąpieniu przeciwwskazań.
Przeciwwskazania do stosowania kurkumy:
- okres ciąży i karmienia piersią
- kamica żółciowa
- zaburzona krzepliwość krwi
- refluks żołądkowy
Nadmierne spożycie może spowodować pojawienie się niestrawności, nudności, biegunek oraz bólów głowy.
Jak stosować?
Kurkumę można zakupić dzisiaj w wielu sklepach spożywczych – jest dostępna na półkach z przyprawami. Można stosować ją jako dodatek do dań w stylu orientalnym, ale również do koktajli, soków.
W sprzedaży można znaleźć także tabletki zawierające kurkumę, a także znajdującą się w niej kurkuminę. Ich stosowanie jest polecane dla osób, które nie przepadają za jej smakiem. Często bywa ona łączona z innymi składnikami, na przykład imbirem, piperyną, które wspomagają jej prozdrowotne działanie.
Przepisy
Kurkuma jako przyprawa oraz jako surowiec leczniczy może być używana do przygotowania wielu wyśmienitych dań. Można wtedy zastosować kurkumę w proszku lub kłącza – niekiedy są one dostępne w ofercie wybranych marketów.
Przykładowe przepisy z kurkumą:
- złoty ryż z kurkumą
- koktajl bananowy z kurkumą
- kotleciki kalafiorowe z kurkumą
- zupa marchewkowa z kurkumą
- makaron z dynią i kurkumą
Cena
Za opakowanie mielonej kurkumy należy zapłacić od 2 złotych za małą paczkę do 20 złotych za 1 kg. Suplementy diety zawierające kurkumę kosztują najczęściej od 18 do 35 złotych.
Opinie
Ostryż długi jako przyprawa stosowana do dań kuchni orientalnych zbiera wiele świetnych opinii. Nadaje potrawom wyjątkowy aromat, smak, a także intensywny, żółtopomarańczowy kolor.
Pozytywne opinie dotyczą także działania leczniczego kurkumy, która przede wszystkim stosowana jest przy różnych dolegliwościach układu pokarmowego. Potrafi przynieść szybką ulgę, a wykorzystywana systematycznie zmniejsza ponowne pojawianie się niestrawności, zaparć, wzdęć, biegunek oraz dolegliwości wątroby, pęcherzyka i dróg żółciowych.
Wobec tego kurkuma, czyli ostryż długi jest bardzo wartościową rośliną, która już od wielu wieków stosowana jest w medycynie tradycyjnej Indii. Dzisiaj jej działanie docenia się także na całym świecie – nie tylko w redukcji dolegliwości układu trawiennego, lecz również jako naturalny środek, który może pomóc w profilaktyce wielu poważnych dolegliwości, w tym nowotworów.
