Cynk to jeden z bardzo ważnych mikroelementów, który odpowiada z prawidłowe funkcjonowanie różnych narządów i układów ciała człowieka. Wpływa na produkcję ważnych enzymów, uczestniczy w przemianach metabolicznych, jest niezbędny do prawidłowego działania genów, wspomaga pracę układu odpornościowego, a nawet dba o kondycję włosów, skóry i paznokci. Jego niedobory mogą powodować poważne objawy, więc warto im zapobiegać. Sprawdź najważniejsze informacje na temat cynku!
Podstawowe informacje
Pierwiastek chemiczny jak cynk, w skrócie Zn jest rodzajem metalu, który występuje w skorupie ziemskiej. Poza wykorzystaniem w branży metalurgicznej mikroelement ma bardzo duże znaczenie biologiczne.
Cynk zaliczany jest do mikroelementów, czyli jego ilość w organizmie człowieka jest śladowa. Jest on jednak niezbędny dla prawidłowego działania całego ciała, stąd też warto dbać o jego prawidłową zawartość w diecie, a w razie potrzeby prowadzić jego suplementację.
Źródła i występowanie
Głównym źródłem cynku dla człowieka powinna być zbilansowana dieta. Dzięki niej można zapobiegać jego niedoborom i cieszyć się dobrym zdrowiem na lata.
Mikroelement ten występuje przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, jednak także dostępny jest w produktach roślinnych, chociaż w mniejszej ilości. Właśnie dlatego na braki cynku narażone są w wyższym stopniu osoby, które są na dietach wegetariańskiej i wegańskiej.
Występowanie:
- wołowina
- wątroba wieprzowa
- ostrygi
- węgorz
- jajka
- otręby pszenne
- kiełki pszenicy
- pieczywo pełnoziarniste
- kasze
- orzechy
- rośliny strączkowe
- czosnek
- cebula
Właściwości
Cynk to pierwiastek wpływający na podstawowe funkcje życiowe organizmu człowieka. Jego prozdrowotne właściwości dotyczą wielu układów i narządów ciała, dlatego jest on niezbędny do ich działania.
Główne właściwości:
- uczestniczy w produkcji około 200 enzymów
- ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego działania genów
- poprawia procesy mineralizacji kości
- ma właściwości antyoksydacyjne
- przyspiesza gojenie się ran
- wspomaga prawidłowe działanie układu odpornościowego
- dba o właściwe wydzielanie insuliny
- zapobiega nadmiarowi cholesterolu
- reguluje ciśnienie krwi
- wzmacnia układ krwionośny
- wpływa na rytm serca
- dba o prawidłowe widzenie
- zwiększa produkcję plemników u mężczyzn
- wspomaga pracę mięśni i stawów
- dba o dobrą pamięć i koncentrację
- poprawia kondycję skóry, włosów, paznokci
Przyswajalność
Przyswajalność tego pierwiastka z pożywienia wynosi do około 20-30%, przy czym lepiej przyswajalny jest on ze źródeł zwierzęcych niż roślinnych. Ponadto jest ona zależna od szeregu czynników, w tym od czynności nerek, wątroby, schorzeń.
W przypadku suplementów diety przyswajalność może być ona wyższa, gdy będą miały one odpowiednią formę tego pierwiastka. Zaleca się stosowanie cynku organicznego, który cechuje się najwyższym stopniem bioprzyswajalności, dlatego potrafi szybko i skutecznie uzupełniać braki.
Zaleca się stosowanie suplementów diety zawierających cynk w formach jak: wodoroasparaginianu cynku, chelat aminokwasowy cynku, glukonian cynku, diglicynianu cynku, cytrynianu cynku.
Niedobór
Do niedoborów dochodzi najczęściej na skutek diety ubogiej w cynk, lecz także stosowania określonych preparatów czy prowadzenia niezdrowego trybu życia.
Na braki w większym stopniu narażone są kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, zawodowi sportowcy, osoby regularnie pijące alkohol. Niedobory pojawiają się też w okresie zwiększonego zapotrzebowania, na przykład podczas rekonwalescencji, po utracie dużej ilości krwi.
Skutki niedoboru:
- nerwowość, drażliwość, ospałość
- zmiany skórne
- zaburzenia pracy tarczycy
- niedokrwistość
- zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
- zaburzenia węchu i smaku
- zaburzenia w gospodarce węglowodanowej
- obniżona płodność
- zaburzenia w rozwoju płodu
- opóźniony rozwój psychomotoryczny dzieci
Nadmiar
Równie niebezpieczny, jak niedobór jest nadmiar tego pierwiastka. Jego zbyt duża ilość jest głównie efektem stosowania dużych dawek suplementów diety.
Skutki nadmiaru:
- biegunki
- bóle żołądka
- gorszy apetyt
- bóle głowy
- zaburzenia odporności
- niedokrwistość
- nowotwory
Działanie i zastosowanie
Cynk w formie suplementów diety dostępny jest w różnych postaciach. Najczęściej ma on formę tabletek albo kapsułek – zwykłych oraz o przedłużonym uwalnianiu. Dostępne są także tabletki z cynkiem do ssania.
Stosowanie cynku w formie dobrze przyswajalnych suplementów diety wskazane jest w poniższych przypadkach:
- dieta wegańska i wegetariańska
- częstsze zapadanie na infekcje, na przykład przeziębienia, grypę
- niedokrwistość – anemia
- schorzenia tarczycy
- pogorszenie zdolności poznawczych
- ryzyko chorób układu krążenia
- zmiany skórne, na przykład trądzik, zmiany łuszczycowe
- wypadanie włosów
- łamliwość paznokci
- odchudzanie się
- problemy z męską płodnością
- okres ciąży i karmienia piersią
Dawkowanie
Dzienne zapotrzebowanie na cynk zależne jest od wieku, a także od wskazań do jego stosowania.
W przypadku osób dorosłych zapotrzebowanie wynosi 10-20 mg dziennie, u dzieci 10 mg dziennie, natomiast u noworodków 3-5 mg dziennie.
Dokładne dawkowanie można znaleźć na etykiecie preparatu – nie należy przekraczać wskazanej dawki.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Suplementów diety z cynkiem nie powinny stosować osoby, u których występuje alergia na ich składniki, w przypadku niewydolności nerek oraz podczas antybiotykoterapii. Nie zaleca się także korzystania z nich przez kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci poniżej 12. roku życia.
Skutki uboczne stosowania cynku:
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego
- gorsze przyswajanie żelaza, fosforu, miedzi i wapnia
Szkodliwość cynku dotyczy głównie jego nadmiaru, dlatego należy stosować zawsze zalecaną dawkę suplementu diety i nie przekraczać jej. W przypadku stosowania kilku suplementów zaleca się sprawdzić, czy nie zawierają one cynku, co także może spowodować przyjmowanie zbyt wysokiej dawki.
Cena
Za suplementy diety zawierające cynk należy zapłacić najczęściej od około 7 złotych za 30 tabletek za preparat taniej marki do 30 złotych za 50 tabletek preparatu znanej marki.
Cynk wchodzi także w skład preparatów złożonych, między innymi suplementów diety poprawiających odporność, suplementów na lepszą kondycję włosów, skóry i paznokci.
Opinie
Cynk i zawierające go suplementy zbierają pozytywne opinie przede wszystkim od osób, które chcą zadbać o swój wygląd oraz odporność.
Systematyczne stosowanie preparatów z cynkiem powoduje, że włosy, skóra i paznokcie stają się mocniejsze. Dodatkowo można uzyskać efekt zmniejszenia trądziku i innych zmian skórnych.
Także są one rekomendowane dla osób z zaburzeniami odporności. Stosowane w okresie jesienno-zimowym redukują ryzyko infekcji wirusowych.
Podsumowując, cynk najlepiej dostarczać do organizmu wraz ze zbilansowaną dietą, lecz zdarza się, że to za mało, by zapobiegać niedoborom. Wtedy warto zdecydować się na suplementy diety z tym pierwiastkiem, które pozwalają na jego szybkie uzupełnienie i poprawę stanu zdrowia.
