Por (Allium ampeloprasum L.) jest jednym z popularnych warzyw goszczących często na naszych stołach. Jest on używany między innymi jako składnik zup, sosów, sałatek, koktajli. Wywodzi się z Azji Mniejszej, a do Polski w okresie średniowiecza sprowadziła go królowa Bona. Co ciekawe, znany jest już od starożytności – wspomina o nim Biblia, znany był też w Egipcie, Grecji oraz w Rzymie. Nie każdy wie też, że jest on jednym z narodowych symboli Walii. Co warto wiedzieć o porach? Zapraszamy do sprawdzenia najważniejszych informacji o porze!
Odmiany
Por jest gatunkiem dwuletniej rośliny, która wliczana jest do rodziny amarylkowatych oraz do podrodziny roślin czosnkowych. Jest spokrewniony z cebulą i czosnkiem.
Charakteryzuje się długim, silnie rozwiniętym korzeniem, skróconą łodygą ze zgubieniem cebulowym, a także ma długie, płaskie i sztywne liście, które mogą mieć kolory zielony, niebieskawy, szarozielony. Pęd po przekrojeniu ma warstwową budowę. Roślina ta wydaje kwiaty w formie białawych lub białoróżowych baldachów. Nasiona pora są czarne i drobne.
Występuje w wielu odmianach uprawnych, które różnią się pomiędzy sobą okresem zbiorów oraz wyglądem liści i zgrubienia cebulowego.
Odmiany uprawne pora:
- Jolant i Varna – odmiany wczesne, dają rośliny wyniosłe, cienkie, z dużym zgrubieniem cebulowym
- Bluevetia – wczesna odmiana z grubą i krótką łodygą osiągającą około 20-25 cm
- Longina – odmiana średniowczesna, która wyróżnia się liśćmi o odcieniu niebieskawym
- Pinola – średniowczesna odmiana pora bez cebuli, która zbudowana jest z liści o kolorze białym przechodzącym w ciemnozielony
- Arcona, Profina, Alita – inne odmiany średniowczesne pora
- Blizzard – odmiana późna, określana też jako zimowa, która może zimować w gruncie
- Clasina, Arkansas, Carina – późne odmiany o liściach w kolorze niebieskozielonym
- Patryk – najpóźniejsza odmiana uprawna, która ma liście o szarozielonej barwie
Właściwości
Por uprawiany jest jako warzywo i służy do przyrządzania różnych rodzajów potraw. Może być on spożywany na surowo lub po podsmażeniu, uduszeniu, ugotowaniu. Używany jest jako główny składnik dań lub jako dodatek przyprawowy.
W zależności od odmiany i sposobu podawania może mieć ostrzejszy lub łagodniejszy smak przypominający cebulę, jednak jest od niej delikatniejszy. Za charakterystyczny smak i zapach pora odpowiada związek o nazwie allicyna.
Jest warzywem wyjątkowo polecanym jako składnik zdrowej i zbilansowanej diety, ponieważ zawiera mało kalorii, ma niski indeks glikemiczny, a także zawiera wiele cennych aminokwasów, witamin i minerałów.
Wartości odżywcze
Wartości odżywcze pora świeżego w 100 g:
- Wartość energetyczna – 29 kcal
- Węglowodany – 5,7 g
- Białka – 2,2 g
- Tłuszcze – 0,3 g
- Woda – 90,9 g
Indeks glikemiczny
Indeks glikemiczny pora wynosi 15, co oznacza, że jest bardzo niski. Warzywo to nie powoduje zatem nagłego wyrzutu glukozy do krwi i nie podnosi gwałtownie poziomu insuliny. Może być używane jako element diety z niskim IG, diety dla diabetyków.
Składniki aktywne
Por jest źródłem wielu witamin jak witamina C, witaminy z grupy B, w tym B1 i B2, kwasu foliowego, karotenu oraz kwasu nikotynowego. Zawiera on również wapń, fosfor, żelazo, mangan i miedź.
W porze znajduje się też duża ilość wartościowych aminokwasów ważnych w diecie człowieka. Są to przede wszystkim – kwas glutaminowy, kwas asparaginowy, leucyna, lizyna, arginina, walina, alanina, prolina, glicyna.
Jest on także źródłem polifenoli, które mają właściwości antyoksydacyjne. Zwalczają wolne rodniki, które przyczyniają się do przyspieszonego starzenia się komórek, a także procesów zapalnych i nowotworowych. Por może zatem zapobiegać stresowi oksydacyjnemu wywołanemu przez wolne rodniki.
Zastosowanie
Por może być stosowany także jako roślina lecznicza, ponieważ wykazuje on prozdrowotne właściwości. Są one podobne do właściwości cebuli oraz czosnku, ponieważ roślina ta jest z nimi spokrewniona. Na co pomaga?
Nadciśnienie tętnicze
Składniki aktywne zawarte w porze pomagają w normalizowaniu wysokiego ciśnienia tętniczego krwi. Będzie on wartościowym dodatkiem w diecie nadciśnieniowców.
Wysoki poziom cholesterolu
Polecany jest on też w przypadku wysokiego poziomu cholesterolu, ponieważ pomaga w obniżaniu jego „złej” frakcji, czyli LDL, natomiast powyższa „dobrą” frakcję, czyli HDL. Dzięki temu zmniejsza ryzyko miażdżycy.
Cukrzyca typu 2
Warzywo to rekomendowane jest też dla diabetyków. Ze względu na niski IG nie podnosi poziomu cukru we krwi, dlatego warto dodawać go do różnych dań.
Anemia
Żelazo zawarte w porze pomaga w zmniejszeniu niedokrwistości – anemii.
Dolegliwości stawowe
Liście z pora polecane są jako naturalna metoda łagodzenia dolegliwości reumatycznych, w tym RZS – reumatoidalnego zapalenia stawów. Należy okładać nimi stawy. Inna metoda polega na starciu białej części rośliny i wykonaniu z niej okładów na bolące miejsca. Zawarte w niej składniki powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych znajdujących się pod skórą, wspomagają mikrokrążenie i łagodzą ból.
Kaszel
Z pora można przygotować naturalny syrop na kaszel. Ma on działanie wykrztuśne i przeciwbakteryjne. Przepis na syrop podajemy w dalszej części artykułu.
Kac
Można spotkać się także ze stosowaniem pora na kaca – ma on pomagać w regeneracji organizmu po nadużyciu alkoholu.
Obniżone libido
Od wielu wieków por uznawany jest także za naturalny afrodyzjak dla mężczyzn – ma poprawiać libido oraz zwiększać płodność.
Szkodliwość
Por może powodować pojawienie się nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego jak nadkwasota, odbijanie oraz nadmierna ilość gazów.
Warzywa tego nie powinny stosować osoby z dolegliwościami jak:
- zgaga
- wrzody żołądka
- wzdęcia
- zaburzenia pracy wątroby
Z jego jedzenia powinny także zrezygnować kobiety w ciąży, podobnie jak z cebuli czy czosnku. Nie jest ono też zalecane podczas karmienia piersią.
Przepisy
Z pora można przygotować wiele wyśmienitych specjałów oraz prozdrowotnych przetworów. Sprawdź przepisy z pora zamieszczone poniżej!
Syrop z pora
Zetrzeć białą część pora i wymieszać z miodem w proporcji 1:1, następnie zagotować i przecedzić. Pić 3-5 razy na dzień po łyżce stołowej.
Zupa z pora i ziemniaków
Do jej przyrządzenia potrzebna 1,5 sztuki pora, około 150 g ziemniaków, 400 ml bulionu, pół cebuli i 20 g masła. Pory należy pokroić na krążki, cebulę i ziemniaki obrać, pokroić w kostkę, a potem wszystkie składniki smażyć na maśle, aż lekko zmiękną. Następnie dodać bulion i gotować do miękkości. Na koniec doprawić. Wyśmienicie smakuje z grzankami.
Uprawa
Uprawa pora nie jest skomplikowana i można prowadzić ją we własnym ogródku. Najczęściej jest on uprawiany z nasion. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i w wilgotnej glebie.
Jak przechowywać pora na zimę? Warzywo w odmianach późnych, zimowych wytrzymuje przymrozki do -15 stopni Celsjusza, dlatego można pozostawić go w glebie, gdy zima jest łagodna.
Cena
Za pora należy zapłacić najczęściej około 8-10 złotych za kilogram. W sezonie letnim można kupić go taniej niż zimą.
