Witamina K jest jednym z najistotniejszych związków, które mają duże znaczenie dla prawidłowego działania całego organizmu człowieka. Witamina zaliczana jest do rozpuszczalnych w tłuszczach. Jej niedobory są problematyczne zwłaszcza u małych dzieci, ponieważ mogą prowadzić do wystąpienia choroby krwotocznej. O jej prawidłowym poziomie powinny pamiętać także osoby dorosłe. Jakie są najważniejsze źródła witaminy K? Jakie pełni ona funkcje? Jak można rozpoznać jej nadmiar i niedobór? Sprawdź teraz!
Za odkrycie witaminy K odpowiedzialny był w 1935 roku duński biochemik Henryk Dam. Za swoje badania nad nią otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Witamina ta stanowi grupę związków, które zaliczane są do pochodnych 2-metylo-1,4-naftochinonu.
Postaci witaminy K:
- K1 (filochinon, fitonation, fitomenadion) – produkowana jest przez rośliny
- K2 (menachinon) – produkowana jest przez bakterie bytujące w jelicie cienkim
Witaminy K1 i K2 mają naturalne pochodzenie. Wyróżnia się także syntetyczną witaminę K3 (menadion).
Źródła i występowanie
Witamina K2 jest wytwarzana w organizmie na skutek procesów zachodzących w jelitach oraz regeneruje się w wątrobie podczas cyklu witaminy K. Witamina w tej formie cechuje się najwyższą przyswajalnością na poziomie niemalże 100%. Również można uzupełniać jej poziom poprzez dietę, a także za pomocą suplementów diety.
Witamina K1 jest obecna w wielu produktach spożywczych. Prawidłowa, zbilansowana dieta jest podstawą odpowiedniej ilości tego związku w organizmie człowieka. Absorpcja tej postaci witaminy plasuje się na poziomie około 30-70%. Najbogatsze źródła witaminy K to warzywa zielone. Występuje ona również w innych warzywach oraz w produktach odzwierzęcych – jajkach, nabiale, podrobach.
Roślinne źródła witaminy K:
- brokuł
- ogórek
- szpinak
- kapusta
- rzepa
- seler zwyczajny
- sałata
- ziemniaki
- kalafior
- marchew
- awokado
- algi – morszczyn
- olej sojowy
Odzwierzęce źródła witaminy K:
- jajka
- jogurt
- ser
- wątróbka
Właściwości i działanie
Witamina K jest odpowiedzialna za wiele procesów zachodzących w organizmie człowieka.
Krzepnięcie krwi
Główną funkcją witaminy K jest uczestnictwo w syntezie osoczowych czynników krzepnięcia krwi, a także protrombiny – kluczowego białka regulującego procesy krzepliwości.
W przypadku braku czynników krzepnięcia i protrombiny dochodzi do zaburzeń krzepliwości, a dokładnie do niewystarczającego tamowania krwawień, co może być zagrożeniem dla zdrowia i życia. Szczególnie niebezpieczna jest tak zwana choroba krwotoczna u noworodków (ang. vitamin K deficiency bleeding, VKDB).
Mocne kości
Poza funkcją regulacji krzepnięcia krwi witamina K jest odpowiedzialna również za regulowanie metabolizmu kostnego. Właśnie dlatego jej niedobory mogą przyczyniać się do powstawania osteoporozy – zmniejszenia gęstości mineralnej kości i ich większej podatności na złamania.
Największą efektywność zapewnia witamina K2. O jej właściwej ilości powinny pamiętać przede wszystkim kobiety w okresie menopauzy, ponieważ wtedy ryzyko osteoporozy znacznie wzrasta.
Gospodarka wapniowa
Witamina K odgrywa również szczególną rolę w utrzymywaniu właściwego poziomu wapnia w organizmie. Poprzez wychwyt wapnia wspomaga produkcję tkanki kostnej.
Układ sercowo-naczyniowy
Inną istotną funkcją witaminy K jest wspieranie prawidłowej pracy układu sercowo-naczyniowego.
Największą efektywność wykazuje wtedy postać witaminy K2. Dzięki temu, że wzmacnia ona ściany naczyń krwionośnych, przeciwdziała ich zwapnieniu oraz ma działanie przeciwkrwotoczne. Menachinon zapobiega też chorobie niedokrwiennej serca.
Układ pokarmowy
Niewłaściwa ilość witaminy K może skutkować również w zaburzeniach pracy jelit, co objawia się między innymi przez częste biegunki, wzdęcia, zaparcia.
Działanie przeciwdrobnoustrojowe
Witamina K wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze.
Działanie antynowotworowe
Pojawiły się badania, które sugerują, że właściwy poziom witaminy K ma też duże znaczenie w zapobieganiu chorobom nowotworowym, między innymi chłoniaków.
Niedobór i nadmiar
Niedobory witaminy K dotykają wielu osób. Z drugiej strony również nadmiar – hiperwitaminoza nie jest bezpieczny dla zdrowia.
Niedobór
Objawy niedoborów to głównie nieprawidłowe krzepnięcie krwi, trudne w tamowaniu krwawienia, wolniejsze gojenie się ran. U kobiet pojawiają się obfite, długie miesiączki. Ponadto braki sygnalizują gorsza mineralizacja kości, zwapnienia naczyń krwionośnych.
Na niedobory witaminy K najbardziej narażone są osoby z:
- zespołem nieprawidłowego wchłaniania
- schorzeniami wątroby
- częstymi biegunkami
- celiakią
- mukowiscydozą
- zapaleniem trzustki
- cholestazą – zastojami żółci
- niedożywieniem
Także niedobory witaminy K mogą dotknąć osób po długotrwałej antybiotykoterapii, przy stosowaniu leków przeciwzakrzepowych, po zabiegach operacyjnych.
Nadmiar
Zbyt duża ilość witaminy K może powodować szereg niekorzystnych objawów, między innymi: dużą potliwość, uczucie gorąca, niedokrwistość na skutek hemolizy – rozpadu czerwonych krwinek, bóle serca, nadciśnienie.
Dzienna dawka witaminy K dla dorosłej osoby wynosi około 100-125 mcg.
Dawkowanie
Dostępne w sprzedaży suplementy diety z witaminą K zawierają najczęściej około 100 mcg w dziennej dawce. Zaleca się ich stosowanie u osób z niedoborami, jako uzupełnienie zdrowej diety.
U noworodków, aby zapobiegać chorobie krwotocznej, podaje się 1 mg witaminy K domięśniowo lub 2 mg doustnie.
Podczas stosowania suplementów diety zawierających witaminę K należy postępować zgodnie z informacjami zawartymi na opakowaniu produktu.
Przeciwwskazania
Główne przeciwwskazania do stosowania witaminy K:
- nadwrażliwość na składniki preparatu
- nadmiar wapnia
- niewydolność nerek
- stosowanie leków przeciwzakrzepowych
Produkty
Witamina K oferowana jest obecnie w postaci wielu suplementów diety, najczęściej w formie kapsułek oraz tabletek, a także łatwych do stosowania kropli.
Najbardziej popularne to suplementy zawierające witaminę K2 w postaci MK-7, która cechuje się najwyższą biodostępnością.
W sprzedaży dostępne są także suplementy diety z witaminą K2 MK-7 w połączeniu z witaminą D3, która również ma duże znaczenie dla zdrowia kości oraz zębów.
Cena
Ceny suplementów z witaminą K wahają się w zależności od producenta, liczby kapsułek oraz ich składu. Wynoszą od 20 do 60 złotych za jedno opakowanie.
Produkty z witaminą K można zakupić w każdej aptece oraz w innych sklepach, między innymi w internecie.
Podsumowanie
Zatem witamina K ma istotne działanie dla całego organizmu człowieka. Wspiera prawidłowe procesy krzepnięcia krwi, zapobiega przez to krwotokom, pomaga w gojeniu się ran. Również przeciwdziała osteoporozie – gorszej mineralizacji kości, zwapnieniu naczyń krwionośnych, schorzeniom serca i układu naczyniowego, a nawet pojawiają się doniesienia o jej antynowotworowym działaniu.
Aby dbać o właściwy poziom witaminy K, warto pamiętać o zdrowej diecie bogatej zwłaszcza w zielone warzywa, lecz osoby narażone na niedobory mogą również zdecydować się na dodatkową suplementację.
